Fondovi i zbirke Arhiva Tuzlanskog kantona

Najstarije pisano kulturno naslijeđe pohranjeno u Arhivu Tuzlanskog kantona potiče s kraja 16. stoljeća, a najstarija arhivska građa od sredine 17. stoljeća. Ova građa je vezana za osmanski period i svrstana je u Orijentalnoj zbirci, dobro je očuvana i arhivistički je obrađena, a sadrži vrijedna dokumenta pisana na osmanskom, turskom i arapskom jeziku. Riječ je o raznovrsnoj arhivskoj građi orijentalne provenijencije, poput: tapija, berata, fermana, ugovora, sidžila, vakufnama, rješenja šerijatskih sudova, bujuruldija, pisama, brošura, knjiga i drugih vrsta dokumenata. Za Orijentalnu zbirku urađen je inventar. Određeni dokumenti ove zbirke su prevedeni i korišteni od strane historičara i drugih naučnika, pri čemu su nastala zanimljiva naučna djela. Orijentalna zbirka se u kontinuitetu nadopunjuje, pronalaskom novih dokumenata. Ista je mikrofilmovana i digitalizovana, tako da je izvršena njena zaštita i pojednostavljeno njeno korištenje.

Iz vremena austro-ugarske uprave u Bosni i Hercegovini (1878.-1918.) u Arhivu sačuvano je nekoliko fondova i zbirki, pisanih na bosanskom i njemačkom jeziku, koji se odnose na prostor regije sjeveroistočne Bosne. Fondovi i zbirke iz ovog perioda odnose se na oblast uprave, sudstva, obrazovanja, privrede, te kulturnog života.

U Arhivu je pohranjeno i nekoliko fondova i zbirki koji se odnose na vremenski period (1918.-1941.). Arhivska građa ovih fondova odnosi se na upravne, privredne, pravosudne, političke, obrazovne i kulturne prilike na području sjeveroistočne Bosne u navedenom periodu. Najveći dio ove građe odnosi se na rad lokalne zajednice. Dio ove vrste građe, zbirka „Tuzla u radničkom pokretu“ je mikrofilmirana i skenirana (hibridno arhiviranje) u skladu sa utvrđenim standardima, te tako zaštićena i pripremljena za jednostavnije korištenje.

Značajan broj fondova i zbirki pohranjenih u Arhivu TK odnosi se na period Drugog svjetskog rata (1941.-1945.). Pored klasične arhivske građe riječ je i o mikrofilmskoj građi i fotodokumentaciji. Posebno je zanimljiva i značajna „Zbirka o NOB-u u sjeveroistočnoj Bosni“ koja se odnosi na rad institucija NOP-a, vojne jedinice, političke organizacije i neprijateljske organizacije.

Najbrojniji i najpotpuniji fondovi preuzete arhivske građe u Arhivu odnose se na tzv. socijalistički period (1945.-1990.). Arhivska građa ovih fondova i zbirki odnosi se na rad organa vlasti (oblasti, okruzi, srezovi, općine, mjesni odbori), te građu društveno-političkih organizacija. Znatan dio ovih fondova i zbirki je arhivistički obrađen i posjeduje inventare, te je pripremljen za korištenje u naučno-istraživačke svrhe.

U Arhivu TK je preuzeta i arhivska građa nastala u periodu (1992.-1995.). Radi se o arhivskoj građi koja se odnosi na rad organa vlasti Okruga Tuzla, te više fondova koji se odnose na rad pograničnih općina i asocijacija koje su u ovom periodu djelovale u progonstvu. Tu su i fondovi koji se odnose na ratni period općina s područja Tuzlanskog kantona.

Među vrijednim arhivskim naslijeđem svakako je izuzetano vrijedna fotografska dokumentacija od oko 50.000 fotografija svrstanih u fotografskoj zbirci Arhiva TK, te u drugim zbirkama i fondovima. Fotografije se odnose na period druge polovine 19. stoljeća, pa sve do današnjih dana.

Potvrda vrijednosti arhivskih fondova i zbirki Arhiva Tuzlanskog kantona je Odluka Državne komisije Bosne i Hercegovine za proglašenje nacionalnih spomenika kulture, od 07. 12. 2009. godine, o proglašenju 34 fonda i zbirke Arhiva TK nacionalnim spomenicima kulture u Bosni i Hercegovini. Ovom Odlukom još jednom je potvrđena vrijednost fondova i zbirki Arhiva, ali i dodatna obaveza države i društvene zajednice i Arhiva da ovim fondovima i zbirkama u skladu sa Aneksom 8 okvirnog sporazuma o Bosni i Hercegovini i drugim pozitivnim propisima posveti dodatnu pažnju na planu sigurnosne zaštite i očuvanja istih.

Kompletan tekst Odluke Državne Komisije možete pogledati ovdje.

Popis fondova koji su proglašeni nacionalnim spomenicima BiH možete pogledati ovdje.